De se aegrotante in castris
szerző: Janus Pannonius
Castra sequor vates, non spicula, castra sequentem
terrent, nec celeri barbarus hostis equo,
tristia sed dirae torquent incendia febris,
saevior et ferro, pectora flamma premit.
tu generi humano tantorum causa malorum,
abs te feralis gentibus orta lues.
ante nec insani vexabant corpora morbi,
lurida nec macies nec dolor ullus erat.
avia tunc nemorum mortalis turba colebat,
inter montanas inviolata feras.
quippe cibos rami praebebant, pocula rivi,
antra casas, mollem, gramina laeta, torum.
nulli tum arcanas radicum noscere vires,
herbarum aut medicas vellere cura comas.
nec cuiquam studium varios contundere succos,
ulcus et artifici persecuisse manu.
necdum etiam pressae redolenti merce carinae,
portabant rubri, quod creat ora, maris.
vita rudis, sed sospes erat, nec tabida pestis,
angustum fati praecipitabat iter.
sera sed annosae, cum venerat hora, senectae,
solvebat placidus, languida membra, sopor.
tu postquam aetheria nitidi de lampade solis,
subduxti astuto, lumina adempta, dolo,
mox letum et leti causas diffudit in orbem,
vindex decepti scilicet ira Iovis.
iure igitur Scythica vinctus sub rupe sedebas,
qua riget aeterno squalida zona gelu.
nec quicquam Alcides minus hoc laudabile fecit,
quam quod in ultricem, tela tetendit, avem.
verum prisca nimis queror, et communia cunctis:
ista fuit culpae, debita poena, meae.
o ego ter demens, umbra qui et pace relictis,
tentarim lituos, et fera bella, sequi!
hic Labor, et pallens Metus, et deformis Egestas,
hic Furor, et vultu, Mors violenta, truci.
nec dubito, quin sol, quin aura, et pulvis et imber,
laeserit insuetum, talia ferre, latus.
quanto erat o melius densave sub ilice fusum
aut ubi rauca levi murmure lympha sonat,
nunc his, nunc illis mentem oblectare libellis,
pomave curvatis demere ab arboribus.
dicebant multi; quae te vecordia ducit?
quo raperis? nervos consule, tiro, tuos.
Scyria celatum quam lana decebat Achillem,
Herculis aut validas, Lydia pensa, manus.
tam femori gladius, capiti tam fulgida cassis,
fraxina tam dextrae, convenit hasta, tuae.
ast ego praecludens monitis veracibus aurem,
aptabam suris, aerea suta, meis.
nec nisi duratum flammis thoraca volebam,
nec nisi ferrato, ferreus ire, fero.
ergo animis fruor ipse meis, et iusta profecto
optatae capio praemia militiae.
dum loquor, horridulos sensim rigor occupat artus,
sentio tormenti, praevia signa, mei.
iam labra plus multo livent, iam mucidus alget
nasus, et incussae concrepuere genae.
nec minus ima pedum, manuum quam summa gelantur,
acrius et longe, quam modo, vena salit.
adiicite o famuli, tremulis velamina membris,
post licet exigua reiicienda mora.
quin iam flagranti penitus succendimur aestu,
sulfura ut admotas, cum rapuere, faces.
nec late vibrata semel cito flamma residit,
Mulciber ut siccis cum strepit in foliis,
sed manet, et miseras, urit sine fine, medullas;
tolle molesta procul pallia, tolle puer.
num me flammivoma, quisquam Deus obruit, Aetna?
per mea num Phlegethon viscera forte fluit?
uror io, immensum restinguite fluctibus ignem,
da gelidum laticem, siquis amicus ades.
nunc quicquid volvunt Tagus, et Pactolus et Hermus,
vilius est gutta frigidioris aquae.
talis in Oetaei Tirynthius aggere busti,
arsit Nessea saucius a tunica.
crudeles Superi! merui quo crimine tantum?
quidve in me vobis displicuisse potest?
si scelera odistis, removete cruenta latronum
agmina, sacrilegos, tollite mille viros.
me servate, precor, Phoebi pia sacra colentem,
dum saltem in lucem carmina nostra volant.
plurima sunt nobis, summam poscentia limam,
sunt quae dimidia parte parata manent.
si vos ingenium, si florida tangeret aetas,
si species, certe vivere dignus eram.
quanquam haud infitior, patravimus improba quaedam,
improba, non nimium flagitiosa tamen.
verum quicquid id est, meminisse absistite, si quem
poenitet, hoc ipso desinit esse nocens.
oramus frustra, nec talibus atra movetur
Atropos, et ventis irrita verba damus.
agnosco vicina meae confinia vitae,
spiritus et, numero deficiente, fugit.
o coleum! o colles, et amicti gramine campi!
o vitrei fontes, o virides silvae!
ergo ego vos dulci, pariter cum luce relinquam,
nec reliquum de me iam, nisi nomen, erit?
heu! quod nec frater, nec adest soror optima nobis,
quae digitis oculos condat, et ossa legat.
tu vero multum felix carissima mater,
cui cadere ante meas, contigit, exequias.
quid nunc? quid faceres, seu praesens ista videres,
sive esset subiti, nuntia fama, mali?
huc age ceratas, quam primum afferte tabellas,
quis animi tradam, vota suprema, mei.
at vos defuncto tumulum componite amici,
roscida qua multo gramine vernat humus.
frondosos inter saltus, et amoena virentis
prata soli, et Dryadum concelebrata choris.
assidue Zephyri spirent ubi mitibus auris,
semper ubi argutae, suave querantur, aves.
quin etiam tacita iaceam ne ignotus in urna,
signari hoc cineres carmine mando meos:
hic situs est Ianus, patrium qui primus ad Histrum
duxit laurigeras ex Helicone Deas.
hunc saltem titulum, Livor, permitte sepulto,
invidiae non est in monumenta locus.